نویسنده: لولو سوتو
ترجمه: رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در یونان
پیشگفتار
این متن توسط «نهاد اقدامات فرهنگی اروپا» و اعضای آن تهیه شده است و نمایی کلی از جایگاه فرهنگ در برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا ارائه می‌کند. در سال 2020، نهادهای اتحادیه اروپا در واکنشی فوری به بحران همه‌گیری کرونا، بسته محرک منحصربه‌فردی به نام «نسل بعدی اتحادیه اروپا» (NGEU) را با هدف تقویت بازیابی در قاره اروپا به تصویب رساندند. جز اصلی این بسته، که تسهیلات تاب‌آوری و بازیابی (RRF) نام دارد، بین سال‌های 2021 تا 2026، به‌منظور مقابله بهتر با پیامدهای همه‌گیری و پایدارتر و منعطف‌تر نمودن اقتصادها و جوامع اروپایی، و همچنین برای تجهیز بهتر آنها در مواجهه با تحولات فضای سبز و دیجیتال، به کشورهای عضو اتحادیه اروپا ارائه شد.
اکوسیستم فرهنگی اروپا جز آسیب‌دیده‌ترین بخش‌ها از بحران طولانی‌مدت و اقدامات مهارکننده بعدی بوده است. به همین دلیل، در بررسی مختصر حاضر سعی داریم سرمایه‌گذاری‌ها و اصلاحات (احتمالی) موجود در برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی که مستقیماً از اکوسیستم فرهنگی اروپا حمایت می‌کنند را شناسایی کنیم.
این مطالعه به‌ویژه به درخواست بخش‌های فرهنگی و خلاق اروپا و با حمایت پارلمان اروپا انجام شده است تا اختصاص حداقل 2% از هر برنامه را به حوزه فرهنگ بررسی کند. به‌طور خاص، نهاد اقدامات فرهنگی اروپا با همکاری بیش از 110 شبکه و سازمان فرهنگی اروپایی، ضمن آماده‌سازی استراتژی‌های ملی مختلف بین اکتبر 2020 و مارس 2021، به هماهنگی اقدامات مشترک پرداختند و طی دو نامه سرگشاده، از کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواستند مسائل فرهنگی را به‌صراحت در برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی خود وارد کنند. این فراخوان بخشی از «پیمان فرهنگی اروپا» به‌عنوان یک استراتژی چتری برای احیا و بازنگری در اروپا به کمک «نهاد اقدامات فرهنگی اروپا » (CAE)، «بنیاد فرهنگی اروپا» (ECF)، «اروپا نوسترا»، و همچنین «اتحاد میراث اروپا» در مقام هماهنگ‌کننده است.
نتایج تجزیه‌وتحلیل نشان می‌دهد که حداقل 2٪ کمک 26 کشور اتحادیه اروپا (یعنی حدود 12 میلیارد یورو) به حوزه فرهنگ اختصاص داده شده است. به لطف فعالیت‌های اعضای نهاد اقدامات فرهنگی اروپا، کمک 2 درصدی در سطح کل اتحادیه اروپا برآورده شد. بااین‌حال، اکثر کشورهای عضو هیچ خط اعتباری خاصی برای حوزه فرهنگ پیش‌بینی نکردند و یا اعتبار موردنظر را با تاخیر و به میزان حدود 1٪ – که خیلی کمتر از 2٪ است– پرداخت کردند.
بررسی دقیق‌تر برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی نشان می‌دهد که رقم 2 درصدی در سطح اتحادیه اروپا با توجه به نتایج عملکردی خوب در تعداد محدودی از کشورها مانند ایتالیا و فرانسه، و به‌ویژه عملکرد خیلی خوب برای مثال در جمهوری چک و اتریش، افزایش یافته است. همچنین، در مواردی شاهد گنجانده شدن اموری مانند حمایت از گردشگری و بهره‌وری انرژی ساختمان‌های فرهنگی، در چنین بسته حمایتی کوچکی هستیم، که البته کاملا مرتبط با فرهنگ نیستند.
دیگر آنکه، برخی از کشورها، از آلمان گرفته تا سوئد، و از لوکزامبورگ گرفته تا دانمارک، طرح‌هایی ملی برای حفظ بخش‌های فرهنگی و خلاق ارائه کرده‌اند که می‌تواند الهام‌بخش اقدامات بعدی سایر کشورهایی باشد که هیچ مداخله خاصی در برنامه‌هایشان برای حوزه فرهنگ پیش‌بینی نکرده‌اند. نگرانی دیگر مربوط به نوع مداخلات پیش‌بینی‌شده در برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی است که خواستار لحاظ شدن فرهنگ در ردیف بودجه است.
حمایت گسترده‌ای از مداخلات برای تحقق نقاط عطف و اهداف (یعنی معیارهای سخت‌گیرانه برای باز کردن قفل پرداخت‌ها از سوی مؤسسات اتحادیه اروپا)، مانند نوسازی امکان میراث و فضاهای فرهنگی، و دیجیتالی کردن محصولات فرهنگی شده است. الگوی حمایتی غالب از صنایع فرهنگی و خلاق، ازجمله صنایع سمعی و بصری حمایت می‌کند و اغلب بازیگران نهادی بزرگ نسبت به نهادهای مستقل فرهنگی و سازمان‌های خرد و کوچک در اولویت دریافت حمایت قرار دارند.
به‌جز چند استثنای جالب، ازجمله کشورهایی که با استفاده از سرمایه‌گذاری اتحادیه اروپا حامی خلق فرهنگ معاصر (فرانسه) و بازسازی از طریق فرهنگ (ایتالیا) بودند، و همچنین کشورهایی که تصویب قانون «حمایت از وضعیت هنرمندان» (اسپانیا، جمهوری چک) را در بخشی از اصلاحاتشان در برنامه‌های بازیابی و تاب‌آوری ملی خود گنجاندند، به نظر می‌رسد به فرهنگ و عوامل فرهنگی به دید ابزاری برای رسیدن به مقاصد اقتصادی نگاه شده است و به ارزش‌هایی که فرهنگ در وجودشان ایجاد می‌کند توجه نشده است.
بنابراین، خواست بخش‌های فرهنگی و خلاق اروپا برای اختصاص صریح 2 درصد حوزه فرهنگ محقق نشده است. سرمایه‌گذاری‌های عمومی ناهمگون در بخش فرهنگی می‌تواند منجر به افزایش نابرابری‌ها در میان اکوسیستم‌های فرهنگی کشورهای مختلف اتحادیه اروپا شود، که امکان بالقوه عبور از شرایط بحران و رشد مجدد با سرعت‌های مختلف را فراهم می‌کند. در پایان، این امر از یک‌سو تنوع فرهنگی اروپا را تهدید می‌کند و از سوی دیگر، شانس همکاری فرهنگی چندملیتی جمعگرایانه در سطح اتحادیه اروپا را کاهش می‌دهد. با توجه به تمرکز بر یونان در این نوشتار اقدامات پیش بینی شده و بودجه مربوطه به صورت زیر است:
یونان
| کل بودجه |
بودجه بخش فرهنگ |
نسبت بودجه فرهنگی به کل بودجه |
| 57.6 میلیارد یورو[1] |
610 میلیون یورو[2] |
1.06% |
اقدامات (+ بودجه)
ارتقاء تحقیق و نوآوری (25 میلیون یورو) شامل اقداماتی دیگر نظیر:
- سرمایه‌گذاری در تحقیق و نوآوری گردشگری، فرهنگ و صنایع خلاق.
مدرنسازی تاب‌آوری و بهبود بخش‌های اصلی اقتصاد کشور:
- ارائه اقدامات و مشوق‌هایی برای افزایش کار اعلام‌شده برای متخصصان صنعت خلاق (30 میلیون یورو)
- زیرساخت‌های زیست‌محیطی و فرهنگی هوشمند (174 میلیون یورو)، ازجمله:
- توسعه خدمات دیجیتال و تولید محتوای دیجیتال به‌منظور ترویج نمایشگاه‌های فرهنگی مجهز به دستگاه‌های واقعیت افزوده و مجازی در موزه‌ها
- نگاه به فرهنگ به‌عنوان موتوری برای رشد (168 میلیون یورو)
- تقویت متخصصان فرهنگی، رشد اقتصاد محلی از طریق فرهنگ، ایجاد زیرساخت‌ها، توسعه پلتفرم‌های دیجیتال، حمایت از تولید سینمای ملی، و ترویج محصولات فرهنگی یونان در خارج از کشور
- ساخت موزه آثار باستانی دریایی در پیرئوس (50 میلیون یورو)
- توسعه زیرساخت مشارکت فرهنگی در بهبود سلامت روان و «اقتصاد نقره» (38 میلیون یورو)
- بهبود فروشگاه‌ها و محصولات سازمان مدیریت و توسعه محصولات فرهنگی (33 میلیون یورو)
- ارتقاء زیرساخت طبیعی بناهای تاریخی و نصب زیرساخت 5G در مسیرهای طبیعی و فرهنگی (30 میلیون یورو)
- حفاظت از مکان‌های نمادین و بناهای تاریخی میراث فرهنگی در برابر تغییرات آب و هوایی (24 میلیون یورو)
- توسعه آموزش عالی هنری (14 میلیون یورو)
- طراحی و اجرای پنج مسیر فرهنگی نمادین با روایت موضوعی (11 میلیون یورو)
- مرمت و نگهداری پارتنون و آکروپولیس (8 میلیون یورو)
- برنامه‌های آموزش مهارت برای متخصصان فرهنگی (5 میلیون یورو).
نظر شما